Yazan: Justus Wanzala

BUSIA, Kenya (IDN) – Busia Bölgesindeki Nambale Kasabasında bulunan Mungatsi pazarındaki otogarda sıcak bir gün. Çoğunluğu seyahat edenlerden oluşan birçok insan ellerini yıkamak için sıraya girmiş. Her kişi diğerleri ellerini yıkarken mesafeyi koruyor ve farklı yerlere toplu taşıma araçlarına biniyor.

Toplu taşıma araçlarına binmeden önce el yıkamak ve sosyal mesafeyi korumak Kenyalıların takip etmek zorunda oldukları yeni uygulamalar arasındadır. Bu uygulamalar, COVID-19 virüsünün yayılmasını önlemeye yönelik güvenlik önlemi olarak sağlık yetkilileri tarafından zorunlu ilan edilmiştir.

Ancak insanların ellerini nasıl yıkadığına hızlıca bakıldığında yeni bir şey ortaya çıkmaktadır. Bu yolcular ellerini, bacakla basıldığında metal bir standın üzerindeki kovadan su aktaran ve ellerine doğrudan sabun döken pedallara sahip bir sanitasyon ekipmanı kullanarak yıkamaktadır. Böylece ellerini hiçbir yere dokundurmadan yıkayabiliyorlar. 

Bu ekipman ülkedeki iki genç adamın yeniliğidir. İnsanların ellerini güvenli bir şekilde yıkayabilmesi için bu cihazı inşa ettiler. Bernard Dindi ve Christopher Butsunzu lise eğitimi dışında hiçbir teknik eğitime sahip değil. Bu cihazı, COVID-19 salgınından sonra hijyeni temin etmenin zorluklarını fark ettikten sonra tasarlamaya karar verdiklerini belirtiyorlar.

Daha sonra internette, koronavirüsü salgınını azaltmaya yardımcı olabilecek bir el yıkama cihazını geliştirmek için araştırma yaptılar.

Bu gençler fikirlerini geliştirirken ülke de 13 Mart 2020 tarihinde ilk vakanın onaylanmasından kısa bir süre sonra enfeksiyon sayısı aşırı bir yükseliş gösterdi. Aslında, enfeksiyon oranları 21 Nisan 2020 itibariyle 74 kişinin iyileştiği 296 kişiye ulaşarak katlanıp arttı.

Bu ikili, sıradan dezenfektanları kullanan insanların karşı karşıya oldukları riski azalttığını ileri sürmektedir. “Normal şartlarda insanlar ellerini yıkadığında veya dezenfekte ettiğinde dezenfektan dispenserlerine veya musluklara dokunmak zorunda kalıyor. Virüsü kapmak veya yaymak konusunda karşılaştıkları tehlikeyi gördük,” şeklinde açıklamada bulundular.

Cihazı kullanırken makinenin altında bulunan ilk pedala basmak yeterlidir, böylece dezenfektan sıvısı akmakta ve ikinci pedala bastıklarında su akmaktadır.

Dindi, ilk cihazı insanların ücretsiz kullanımı için yerel pazardaki otobüs parkına yerleştirmelerinin nedeni olarak bölgede enfeksiyon riski taşıyan birçok insanın bulunduğunu fark etmeleri olduğunu belirtmektedir. Dindi, “Burası insan trafiğinin çok olduğu bir yer ve bu nedenle ekipmanın yararlı olacağını düşündük” diye konuştu.

Birçok insanın bu cihazın kullanıcı dostu olduğunu düşündüğünü eklemektedir.

Mungatsi pazarındaki bir satıcı olan Anne Nekesa “İlk kurulduğu andan beri her gün kullanıyorum. Kullanımı çok kolay.” şeklinde konuştu. Bir otobüs şoförü olan John Wandera “Bu gençlerin geliştirdiği teknolojiye hayran kaldık. Bu çok etkileyici bir şey ve bundan memnuniyet duyuyoruz. Ellerimizi yıkarken kendimizi güvende hissediyoruz.” dedi.

Bu gençler, cihazların en az on bin Kenya şilini (100 ABD Doları) maliyetle birkaç gün zaman aldığını belirtiyor.

Kullanıcılardan aldıkları pozitif geri bildirim sayesinde daha fazla ekipman yapmayı ve ülke genelinde dağıtmayı planlıyorlar.

“Sınırlı kaynaklardan dolayı ancak birkaç tanesini yapabildik. Ancak mali destek alırsak daha fazlasını yapacağız.” diye vurguladılar.

Toplumdan ve ülkenin yetkililerinden cihaza olumlu tepkiler geldi.

Busia bölgesinin sağlık ve sanitasyondan sorumlu baş yetkilisi Isaac Omeri cihazı göklere çıkarıp COVID-19 virüsüne karşı mücadelede çok yardımcı olacağını belirtmektedir. “İnsanların ellerini yıkarken veya dezenfekte ederken virüs kapma olasılığını en aza indiren eşsiz bir ekipmandır.” şeklinde beyanda bulunmaktadır.

Bölgedeki farklı sağlık ofislerinde kullanılmak üzere bu cihazlardan altı tane satın almış.

Aslında, Kenya, COVID-19 virüsünün yayılmasını önlemek için önlemler alırken yenilik tercih edilen bir yöntem olarak görünmektedir.

Nisan ayının başında Kenya’nın başkenti Nairobi’de bulunan Kenyatta Üniversitesi, koronavirüsüne yakalanmış hastaların hayatlarını kurtarabilecek bir solunum cihazı geliştirdiğini açıkladı.

Solunum cihazları nefes zorluğu yaşayan koronavirüsü hastaları için hayati bir ekipmandır. Ne yazık ki Kenya’da çok az sayıda bulunmaktadır.

Sonuç olarak, Tiba Vent (Tiba sözcüğü Svahili dilinde tedavi anlamına gelir) adını verdikleri bir prototip geliştirdiler.

Farklı fakültelerden 16 öğrenci, oksijen tankını ve hava sağlayan iki diğer hortumu birbirine bağlayan hortumlu sert gümüş plastik parçalardan yapılmış küp şeklinde bir birim olan prototipi geliştirdi. Bu prototip bilgisayar ekranına da bağlıdır. Üniversitenin rektör yardımcısı Paul Wainaina, üniversitenin haftada 50 solunum cihazı üretebileceğini söyledi.

Ayrıca, Kenya Tıbbi Araştırma Enstitüsü (KEMRI), COVID-19 testini hızlandırmak için Nisan ayının başında hızlı COVID-19 test kitlerini üretmeye başladı. Enstitüde teşhis kitleri ve el dezenfektanları üretebilen bir ürün birimi bulunmaktadır.

Birçok şirket de, birkaç ay önce ithal edilen ve toplumun geneli ve sağlık çalışanları tarafından kullanılabilecek Kişisel Koruyucu Ekipmanlar (PPE) ve yüz maskeleri üretiyor.

Bunun dışında, hükümet birçok önlemi içeren, çok yönlü COVID-19 önleme stratejisini hayata geçirdi. Ülkedeki tüm giriş noktalarında, sağlık kuruluşlarında ve topluluklarda gözetimi artırdı. İnsanların ülkedeki 47 bölge arasında seyahat etmesini durdurdu ve COVID-19 vakalarının çok olduğu yerlerde hedeflenmiş toplu test başlattı.

Riskin halen yüksek olması nedeniyle halkın tedbiri elden bırakmaması teşvik edildi ve ilk elden ve solunum hijyeni ve güvenli gıda uygulamalarını temin ederek, sosyal mesafeyi koruyarak ve akut solunum enfeksiyonları bulunan insanlarla yakın temastan kaçınarak önleyici tedbirler almaya devam etmesi tavsiye edildi.

Bu arada, kamusal alanlarda maske takmak zorunlu ilan edildi ve tüm eğitim kurumları kapatıldı. Kalabalıkların oluşmasına neden olan tüm kamusal ve özel toplantılar da yasaklandı.

Daha şimdiden iki milyar Kenya şilini (200 milyon ABD Doları) COVID-19 mücadelesine ayrıldı. Ayrıca, birçoğu temel ekipmanlardan yoksun olmakla yüz yüze olsa da ülkenin tüm 47 bölgesinde hastalarla ilgilenen merkezler inşa edildi. [IDN-InDepthNews – 27 Nisan 2020]

Fotoğraf: Kenya, Busia Bölgesindeki Mungatsi Pazarı Otogarındaki toplu ulaşım aracına binmeden önce ellerini yeni cihazla yıkayan bir yolcu. Kredi: Kevin Wafula.