Analiz: Jaya Ramachandran

BERLİN | ROMA (IDN) – BM Güvenlik Konseyi kritik, hatta benzersiz bir durum ile karşı karşıya: “17 ülkeyi etkilemekte olan uzun süreli çatışmalar” 56 milyonun üzerinde insanın “kriz” ya da “acil durum” seviyesinde gıda güvensizliği yaşamasına neden olmakta ve besin yetersizliğinin ortadan kaldırılması için ortaya konulan küresel çabayı engellemekte olduğu gerçeği ile karşı karşıya kalınmıştır.

Aynı zamanda UNEP ve Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) tarafından hazırlanmış güncel bir rapora göre dünya çapında üretilen gıdaların tümünün 1 trilyon Amerikan Doları değerindeki üçte birlik kısmı gıda üretiminde ve tüketim sistemlerinde kaybolmakta ya da atık olmaktadır.

Güney Afrika nüfusundan yaklaşık beş milyon fazla, İtalya nüfusundansa neredeyse beş milyon daha az bir miktarı oluşturan 56 milyon kişi, korkunç bir şiddet ve açlık çemberine yakalanmıştır. Sürmekte olan çatışmalar nedeniyle gıda güvenliğinin negatif olarak etkilendiği kişi sayısı söz konusu olduğunda listede dikkat çeken rakamlarla üst sırada yer alan ülkeler Yemen ve Suriye olmuştur.

Yemen’de toplam nüfusun yarısından fazlasını oluşturan 14 milyon kişi açlık krizi ya da acil durumuyla karşı karşıyadır. Suriye’de ise beş yıl önce çatışmalar daha başlamamışken mevcut nüfusun yüzde 37’sini oluşturan 8,7 milyon kişi acil olarak gıda, besin ve temel ihtiyaç desteğine ihtiyaç duymaktadır.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Ziraat Organizasyonu (FAO) ile Dünya Gıda Programı (WFP) tarafından hazırlanan 17 ülke için hazırlanmış özet raporlara göre Lübnan’da şu anda bulunmakta olan Suriyeli tüm mültecilerin yüzde 89 gibi ciddi miktardaki bir kısmı için acil olarak gıda, besin ve temel ihtiyaç yardımı gerekli olduğu belirtilmiştir.

Çatışmaların gıda güvenliğini ciddi şekilde etkilediği 17 ülke şunlardır: Latin Amerika ve Karayipler’de Haiti ve Kolombiya; Afrika’da Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti (CAR), Kongo Demokratik Cumhuriyeti (D R Kongo), Gine Bissau, Fildişi Sahilleri, Liberya, Mali, Somali, Güney Sudan ve Suda; Orta Doğu’da Lübnan, Irak, Suriye ve Yemen; Asya’da ise Afganistan.

Ayrıca radikal İslami grup, Boko Haram tarafından ortaya konulan şiddet Nijerya, Nijer, Çad ve Kamerun’u kötü bir şekilde etkilemektedir. Bu bölgede son iki yıl içinde meydana gelen göç miktarı üç katına çıkmış ve bu duruma artan seviyede açlık ve besin eksikliği eşlik etmiştir.

Bu iki BM gıda ajansının elde ettiği sonuçlara göre durumun hızlı bir şekilde kötüleştiği Güney Sudan’da, nüfusun neredeyse yüzde 40’ını oluşturan 4,8 milyon kişinin acil olarak gıda, besin ve temel ihtiyaç desteğine ihtiyacı söz konusudur.

Uzun süreli iç karışıklık yaşayan Orta Afrika Cumhuriyeti ve Kolombiya gibi ülkelerde milyonlarca kişi yüksek seviyede gıda güvensizliğiyle mücadele etmektedir.

Diğer ülkelerde gıda güvensizliği ile karşı karşıya olan mutlak kişi sayısı genel olarak daha düşük olsa da ortak rapora göre ciddi seviyede gıda güvensizliği yaşayan insanların oranı toplam nüfusun yarısını aştığı görülmektedir.

FAO Genel Direktörü José Graziano da Silva ve WFP İdari Direktörü Ertharin Cousin, raporların girişinde, açlığın şiddeti besleyerek daha fazla istikrarsızlığa nasıl neden olduğunu Güvenlik Konseyi’nin dikkatine sunmuştur: “Çatışma, açlığın temel nedenidir; modern çağda her kıtlık çatışmaya neden olmuştur.”

Ardından şu ifadeler eklenmiştir: “Çatışma gıda güvenliğini birden fazla şekilde etkilemektedir: Ekinler, besi hayvanları ve zirai altyapı yok edilir, piyasalar etkilenir, göçe neden olur, gelecek ihtiyaçlarının gerçekleştirilmesiyle ilgili olarak korku ve belirsizlik duyguları ortaya çıkar, insan sermayesi hasar görür ve insanlar arasında hastalıkların yayılmasına katkıda bulunur. Çatışma ayrıca devletler ve insani yardım organizasyonları için erişim sorunlarına yol açarak ihtiyacı olanlara ulaşmaları zorlaşır.”

Güvenlik Konseyi’nin düzenli olarak alacağı FAO ve WFP tarafından düzenlenen çatışmanın etkilediği ülkelerdeki gıda güvenliği hakkında raporların önemi Konsey’in “barışa karşı bir tehdit ya da şiddet eyleminin belirlenmesinde inisiyatif almış olması” gerçeği ile ortaya konmuştur.

Aynı zamanda bu iki BM ajansı tarafından güncel tahminlere göre küresel fakir toplumun yaklaşık yarısının çatışma ve şiddet tarafından karakterize edilmiş bir durumda yaşıyor olduğu ortaya konmuştur. Bu yerlerde yaşayan insanların, daha istikrarlı yerlere göre üç kat daha fazla yetersiz beslenme sorunu yaşaması olasıdır.

FAO ve WFP yöneticileri şunu vurgulamıştır: “Açlığın sonlandırılması için çaba harcamak barış için anlamlı bir katkı olabilir, 2030 Gündemi [Sürdürülebilir Gelişim için 2030 Gündemi] gelişim için barışın hayati bir eşik olduğunu tespit etmiş ve kendi özünde bir gelişim sonucu elde edileceğini ortaya koymuştur.”

Güvenlik Konseyi, hükumetler arası danışman kurumu olan ve geniş barış gündeminde uluslararası Topluluğun kapasitesi için temel bir destek oluşturan Barış Temini Komisyonu’nun (PBC) müdahale etmesiyle gıda güvensizliğinin “kriz” ya da “acil durum” seviyelerini ele alabilir.

Barış Temini Komisyonu, (1) uluslararası bağışçılar, uluslararası finansal kurumlar, ulusal hükumetler , askeri destek veren ülkeler de dahil olmak üzere ilgili tüm aktörleri bir araya getirerek; (2) kaynakları düzenleyerek ve (3) barışın temin edilmesi ve istikrarın yeniden tesis edilmesi için entegre stratejilerin önerilmesi ve uygun olduğunda barışı tehdit eden söz konusu olan boşlukları vurgulayarak benzersiz bir rol oynamaktadır.

PBC gündeminde olan ülkeler şunlardır: Burundi, Sierra Leone, Gine, Guinea-Bissau, Liberya ve Orta Afirka Cumhuriyeti.

Birleşmiş Milletler ayrıca dünyanın farklı bölgelerinde çatışmayı barışa dönüştürmek üzere söz konusu zorlu yolu desteklemek üzere milyarlar harcamaktadır. 17 Haziran 2016 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından önümüzdeki on iki ay boyunca 15 barış gücü misyonu için 7,86 milyar USD’nin tahsis edilmesi onaylanmıştır.

1 Temmuz 2015 ile 30 Haziran 2016 arasındaki mali yıl için onaylanan bütçe dünyanın toplam askeri harcamalarının (2013 yılı için 1.747 milyar $ tahmin edilmektedir) yüzde birinin yarısından dahi daha az bir miktar olan yaklaşık 8,27 milyar USD olarak gerçekleşmiştir.

2013 ile 2015 yılları arasında BM Barış Gücü operasyonları için gerçekleşen katkılarına göre ilk 10 ülke şunlar olmuştur: Amerika Birleşik Devletleri (%28,38), Japonya (%10,83), Fransa (%7,22), Almanya (%7,14), Birleşik Krallık (%6,68), İtalya (%4,45), Rusya Federasyonu (%3,15), Kanada (%2,98) ve İspanya (%2,97).

1 Temmuz 2016 ile 30 Haziran 2017 tarihleri arasındaki mali yılda BM barış gücü operasyonları şu bölgeleri hedefleyecektir: Sudan’ın Abyei bölgesi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Fildişi Sahilleri, Kıbrıs, Darfur, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Golan, Haiti, Kosova, Liberya, Mali, Somali, Güney Sudan, Batı Sahra ve Somali. Bu ülkelerin bir kısmı akut gıda güvensizliği tehdidi altındadır.. [IDN-InDepthNews – 31 Temmuz 2016]

Fotoğraf: Yemen’de en az 7 milyon kişi acil durum seviyesinde gıda güvensizliği altında hayatlarını sürdürmektedir. En son değerlendirmelere göre ayrıca 7,1 milyon kişi de kriz durumundadır. Kaynak: WFP/Asmaa Waguih