Yazar: J Natranis

NEW YORK (IDN) — COVID-19 pandemisi, dünyanın en yoksul ülkelerinde son derece sıkıntılı bir durumu tetikledi. Sürdürülebilir Geliştirme Hedeflerinin başarısının on yıl daha devam etmesini tehdit ediyor, Sürdürülebilir Kalkınma Finansman Raporu 2021 konusunda 60’tan fazla Birleşmiş Milletler Acentesi ve uluslararası örgütten uyarı alıyor.

Küresel ekonomi pandemi sebebiyle 90 yılda en kötü gerilemeyi yaşadı. Bu da, toplumların en savunmasız segmentlerini orantısız bir şekilde etkiliyor. Tahminen 114 milyon iş kaybedildi ve yaklaşık 120 milyon insan aşırı yoksulluğa uğradı.

BM Genel Sekreter Yardımcısı Amina Mohammed, “Bu pandeminin tüm şüphelerin ötesinde kanıtladığı şey ise bizlerin bizim sorumluluğumuzda olan küresel dayanışmayı yok saymamızdır. Felaketler ulusal sınırlara saygı duymuyor,” diyor. “Dağılan dünya hepimiz için bir facia. Gelişmekte olan ülkelerin bu krizi atlatmasına yardımcı olmak hem ahlaki olarak doğru hem de herkesin kişisel ekonomik menfaatine uygun.”

Pandemiye verilen son derece tutarsız bir yanıt, ülkelerin ve insanların içinde ve arasında artan eşitsizliği şimdiden daha da artırıyor. Geçmişteki 16 trilyon Amerikan Doları teşvik ve kurtarma fonu, en kötü etkileri bertaraf etmeye yardımcı oldu ancak gelişmekte olan ülkelerde bu toplamın yüzde 20’sinden daha azı harcandı. 25 Mart 2021 tarihinde yayınlanan raporda bu yıl Ocak ayı itibariyle aşı sunan 38 ülkeden 9’unun gelişmiş ülkeler olduğu belirtildi.

En az gelişmiş ülkelerin neredeyse yarısının ve diğer düşük gelirli ülkelerin COVID-19 öncesinde borç riski veya borç sıkıntısı altında olduğu ve düşen vergi gelirleri ile pandeminin borç seviyelerini yükselişe götürdüğü ilave edildi. Bu nedenle, hiçbir gecikme yaşanmaksızın aşağıdaki tedbirler gerekmektedir:

• Aşı milliyetçiliğini reddedip 2021 yılı için 20 milyar $ kalan fon açığını kapatmak için COVID-19 Araç Hızlandırıcısına Erişim girişimine yönelik katkıları artırmak;
• %0,7 Resmi Kalkınma Yardımı (ODA) taahhüdünü karşılamak ve gelişmekte olan ülkelere, özellikle de az gelişmiş ülkelere yeni ayrıcalıklı finansman sunmak;
• Gelişmekte olan ülkelerin COVID-19 ve onun ekonomik ve sosyal yansımaları ile savaşabilmesi için likidite ve borç hafifletme desteği sunarak borç sıkıntısını ortadan kaldırmak.

Raporu düzenleyen BM Genel Sekreter Baş Yardımcısı, Ekonomik ve Sosyal İlişkiler Departmanı Genel Sekreter Baş Yardımcısı Liu Zhenmin, “Zengin ve yoksul ülkeler arasında büyüyen uçurum rahatsız edici bir şekilde kötüye gidiyor ve derhal rota düzeltmesi gerektiriyor,” dedi.

“Ülkelerin sadece finansal anlamda borçsuz kalabilmelerine değil aynı zamanda kendi kalkınmalarına yatırım yapmalarına da yardımcı olunmalıdır. Daha fazla yenilenme için hem kamu hem de özel sektörler insan sermayesine, sosyal korumaya ve sürdürülebilir altyapı ve teknolojiye yatırım yapmalıdır.”

Sürdürülebilir ve akıllı yatırım, örneğin, altyapı, riskleri azaltacak ve dünyayı gelecekte yaşanabilecek şoklar karşısında daha dirençli hale getirecektir. Büyümeyi getirecek; milyonlar için daha iyi bir hayata olanak sağlayacak ve iklim değişikliği ile savaşacaktır.

Raporda, şu ana kadar COVID-19 nedeniyle yaşanan trilyonlarca dolar ekonomik hasarla karşılaştırıldığında, örneğin önümüzdeki iki yıl boyunca 70-120 milyar $ ve daha sonra her yıl 20-40 milyar $ harcanmasının başka bir pandemi olasılığını büyük ölçüde azaltacağı tahmin edilmektedir.

Ancak, gelişmiş ülkelerin aksine, gelişmekte olan ülkelerin çoğunun böyle bir yatırım için gerekli olan mali olanaklara sahip değildir.

Raporda, sürdürülebilir ve akıllı yatırımın, örneğin, altyapının, riskleri azaltacağı ve dünyayı gelecekte yaşanabilecek şoklar karşısında daha dirençli hale getireceği öne sürülüyor.

Büyümeyi getirecek; milyonlar için daha iyi bir hayata olanak sağlayacak ve iklim değişikliği ile savaşacaktır. Şu ana kadar COVID-19 nedeniyle yaşanan trilyonlarca dolar ekonomik hasarla karşılaştırıldığında, örneğin, önümüzdeki iki yıl boyunca 70-120 milyar $ ve daha sonra her yıl 20-40 milyar $ harcanmasının başka bir pandemi olasılığını büyük ölçüde azaltacağı tahmin edilmektedir. Ancak, gelişmiş ülkelerin aksine, gelişmekte olan ülkelerin çoğunun böyle bir yatırım için gerekli olan mali olanaklara sahip değildir.

Raporda, aşağıdaki şekilde bu zorluğu ele almanın yolları önerilmektedir:

• Artık geçmişte kalan düşük faiz oranlarından faydalanabilmek amacıyla gelişmekte olan ülkelere sabit faiz oranlarında ultra uzun vadeli [ör., 50 yıldan uzun] finansman sunmak;
• Kamu kalkınma bankalarını sürdürülebilir kalkınma yatırımına yönelik bir araç olarak daha iyi bir şekilde kullanmak;
• Yatırım zincirinde kısa vadeli teşvikleri kaldırarak ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini aklama riskini ortadan kaldırarak sermaye piyasalarına sürdürülebilir kalkınmaya uyum sağlayacak şekilde yeniden yön vermek.

Raporda, ayrıca, risk konusunda bilgi verilmemiş kalkınmanın sürdürülebilir olmayacağı vurgulanmakta ve krizin yanıtı ‘gelecekte olabilecek değişikliklerden etkilenmeyen’ küresel sistemleri sıfırlama fırsatı olarak sunulmaktadır.

Uluslararası finansal mimarinin eksik yönleri ve yetersiz politikalar genellikle COVID-19 krizi sırasında kalkınmaya yönelik finansmanı baltalarken önceki tedbirler bazı sistemlerin, bilhassa finansal sistemler ve bankacılık sistemleri kısmen 2008 yılında yaşanan bankacılık hatalarından sonra getirilen reformlardan dolayı tutulması anlamına geliyordu. Bugünkü krizden alınan dersler gelecekte direnç oluşturabilmek için reformların gerçekleştirilebilmesine olanak sağlayabilir.

Raporda ayrıca aşağıdakiler önerilmektedir:

• Kurumsal vergi iptali ile savaşmak, zararlı vergi rekabetini düşürmek ve yasa dışı finansal akışlarla savaşmak için teknolojiyi daha iyi bir şekilde kullanmak amacıyla dijital ekonominin vergilendirilmesine yönelik küresel bir çözüm bulmak.
• Şirketleri sosyal ve çevresel etkilerinden sorumlu tutmak ve iklim risklerini finansal düzenlemeye dahil etmek amacıyla küresel bir rapor çerçevesi oluşturmak.
• Antitröst düzenlemeleri gibi düzenleyici çerçeveleri incelemek, geniş dijital platformların pazar gücünü düşürmek.
• İşgücü piyasasını ve mali politikaları, giderek dijitalleşen dünya da dahil olmak üzere değişen küresel ekonominin gerçekliğini yansıtacak şekilde modernize etmek.

BM Genel Sekreter Yardımcısı Amina Mohammed, “Gidişatı değiştirmek için oyunun kurallarını değiştirmemiz gerekiyor,” dedi. “Kriz öncesi kurallara bel bağlamak geçtiğimiz yıl açığa çıkan aynı tuzaklara neden olacaktır.” [IDN-InDepthNews – 01 Nisan 2021]

Fotoğraf: Afrika’daki gıda sistemleri iklim kaynaklı şoklardan, uyuşmazlıklardan ve son zamanlarda COVID-19’dan olumsuz bir şekilde etkilendi. © FAO/Petterik Wiggers.