Ng Bronwen Evans *

CHANTHABURI, Thailand (IDN) – Mayroong karaniwang dalawang kadahilanan kung bakit ang mga magsasaka ng Thai ay tumatanggap ng mga organiko – ang isa ay kalusugan at ang isa ay pang-ekonomiya. Para sa 73 taong gulang na si Kumnung Chanthasit ito ang pang huli. Pinasaka niya ang parehong balangkas ng lupa sa silangang lalawigan ng Chanthaburi ng Thailand mula pagkabata. Sa kabila ng mayamang lupa ng bulkan, natagpuan niya ang kanyang sarili na lumubog at mas lumubog sa utang habang siya ay nahihirapan na magbayad para sa mga pataba at pestisidyo na akala niya ay kailangan niya.

Sa wakas, 26 taon na ang nakararaan ay inspirado siyang subukan ang ibang landas, ng “ sapat na ekonomiya” tulad ng itinuro nga yumaong King Bhumibol Aduladej ng Thailand, isang sistema ng pagsasaka ang binuo na maaaring suportahan ang isang pamilya sa apat na ektarya lamang – at Kumnunghad walo.

Ang pagsunod sa mga alituntuning ito, lumikha siya ng iba’t ibang hardin ng mga puno ng prutas, palaisdaan, halamang gamot at manok, habang pinapalitan ang mga pestisidyo at mga pataba na may mga abono at organikong tsaa na ginawa gamit ang kanyang sariling mga halamang gamot at basura ng prutas. Ang kanyang sistema ay matagumpay na pinamunuan upang mabayaran ang kanyang mga utang, at ngayon kumikita ng sapat upang mabuhay ng kumportable kasama ang kanyang mga anak at apo at naging isang kagalang-galang na guro ng mga pamamaraan.

Ang unang bagay na mapapansin kapag bumibisita sa kanyang bukiran ay ang lupa na puno ng mga bulate at humus at ang masaganang takip ng lupa na may kasamang napakalaking kumpol ng pandanus at cardamom, na kung saan ay hinati at nagpalaganap ng maraming taon. Ang mga kasamahan na ito ay nagtatanim sa kanyang puno ng prutas at nagdaragdag ng biodiversity at hinihikayat ang mga microorganism, habang nagbibigay din ng taon-taon na kita. Ang tubig para sa mga hardin ay nagmula sa mga palaisdaan, na nagdaragdag ng sustansya sa lupa.

Samantala, isang kawan ng humigit 100 ligaw na manok, mga inapo ng mga katutubong Thai red jungle fowl, hanggang sa lupa, pinapatili ang mga pesteng insekto, at nagbibigay ng mga itlog. Gumagamit din siya ng mga itlog upang makabuo ng sarili niyang pampasigla na nanghihikayat sa pamumunga at pamumulaklak ng kanyang mga puno.

Ang mga puno sa hardin ng kagubatan ay mukhang masigla at malusog, may madilim na berdeng dahon, isang testamento sa kayamanan ng lupa. Pangunahing pinapalaki niya ang tropikal na prutas na pinakamahusay sa buong timog- silangang rehiyon tulad ng durian, mangosteen, longkongs, at rambutan. Mayroon ding mga papaya, saging at niyog pati na rin ang mga dayap. Ang pinakamataas na puno ay durian, na katutubo sa timog-silangang Asya, na maaaring tumaas hanggang 45 metro at may napakalaking mga sanga na nagdadala ng prutas na may sukat putbol.

Sa Thailand ay tinatawag itong hari ng mga prutas at ang matamis na laman ay popular sa Asya, na nag-uutos sa mataas na presyo. Ang isa sa mga puno ng durian sa hardin ni Kumnung ay 55-taong gulang, na aniya ay nagbubunga ng 100-150 kilogramo ng prutas sa isang taon, at nagbibigay ng kita ng mahigit $3,000. Sa gitnang suson ng kagubatan mayroong mga longkong at mangosteen, pagkatapos ay mga puno ng dayap, at sa antas ng lupa, halamang gamot at isang bagong henerasyon ng kamakailan lang naitanim na puno ng durian.

Habang lumalaki ang mga puno, pinalalabas nila ang mapagmahal sa araw na saging na, kung sila ay pinutol at nagdaragdag ng mga hibla, microorganism at potasa sa lupa. Ang mga halaman ay umaakyat ng ilan sa mga puno.

Bilang karagdagan sa mga konsepto na pangkaraniwan sa biodynamics at permaculture tulad ng limitasyon sa paggambala sa lupa, pinapatili ang lupa na natatakpan ng mga halaman, may iba’t ibang pagtatanim, at isama ang mga hayop sa sistema, sinunod ni Kumnung ang pulosopikal na turo ni King Bhumibol sa kabuhayan ng ekonomiya.

Nakatuon ang mga ito sa pag-uugali ng mga tao at ang paglilinang ng mga katangian tulad ng kahinahunan, pagkamakatuwiran, sapat na kaligtasan sa sakit laban sa hindi inaasahang pangyayari o krisis. Nararapat tayong magkaroon ng malawak na kaalaman, maalalahanin at maingat at maayos sa ating pag-uugali, kumilos ng may katapatan, integridad, sipag at pagpigil sa sarili. Dahil ang Thailand ay isang bansang Buddhist, ang sapat na ekonomiya ay nakakakuha ng inspirasyon mula sa Budismo at may kasamang konsepto tulad ng pagsunod sa “gitnang landas” at pag-iwas sa labis na kaguluhan tulad ng matinding pag-iwas sa sarili o sobrang pagkonsumo.

Ang isang mahalagang bahagi ng pilosopiya ay naglalayon ng kalayaan sa ating pang-araw-araw na buhay. Kaya, hindi tayo dapat mag-aksaya pero kumuha lamang ng sapat sa ating mga kinikita o produksyon upang suportahan ang ating sarili – ang natira ay dapat nating hatiin – ibigay ang ilan, tipirin ang ilan, at ibenta ang ilan. Sa pagsunod sa landas na ito, maaari tayong maging nababanat at makararanas ng balanse at pagkakasundo sa ating buhay.

Kamakailan lamang ay hinati ni Kumnung ang kanyang lupain para sa kanyang tatlong anak. Hindi kapani-paniwala na walong ektarya lamang ang maaaring mangsuporta sa maraming tao. Napakagandang testamento sa halaga ng pagbuo ng lupa, pagpaplano at paglikha ng isang pabago-bagong ekosistema.

Tala: Si Bronwen Evans ay nanalo ng parangal bilang isang mamamahayag at tagapagbalita, na dating taga- New Zealand. Siya ay naninirahan sa Thailand sa loob ng 20 taon kung saan nilikha niya ang isang eco-resort sa Chanthaburi sa timog silangang baybayin ng Faasai Resort at Spa na nakatuon sa responsableng turismo gayundin sa isang santuario ng kalikasan at organikong bukid na kumukuha ng mga prinsipyo ng permaculture. [IDN-InDepthNews – ika- 21 ng  Setyembre 2019]

Kolahe ng mga larawan: (kaliwa pakanan) Ipinakita ni Kumnung Chantasit kung paano magtanim ng cardamom; Isang halimbawa kung paano ginagamit ang mga puno ng saging at dahon upang maprotektahan ang mga batang puno; isa sa masipag na manok ng Thai. Kredito: Bronwen Evans